CÂU CHUYỆN VỀ CON ĐƯỜNG ĐÁNH THỨC TRÍ TUỆ LÀNG

CỦA TỦ SÁCH NHÂN ÁI VÀ NGÔI NHÀ TRÍ TUỆ

Diễn giả: Nguyễn Anh Tuấn

Người sáng lập mô hình Ngôi nhà Trí tuệ và Tủ sách Nhân ái Việt Nam!

Xin kính chào quý vị khán giả, các quý vị có mặt tại trường quay và tất cả quý vị đang xem chương trình qua truyền hình.

Hôm nay tôi thực sự rất vinh dự và hạnh phúc được có mặt tại đây, tại trường quay của Cất cánh để kể một câu chuyện về Tủ sách Nhân ái và Ngôi nhà Trí tuệ, hai dự án hoạt động nhân ái trong lĩnh vực giáo dục mà tôi thực sự rất đam mê trong nhiều năm qua.

Đầu tiên, xin kính chúc quý vị khán giả, các khán giả tại trường quay và khán giả truyền hình cùng gia đình, người thân mình luôn hạnh phúc, trí tuệ và nhân ái!

Câu chuyện mà tôi sắp kể đây là câu chuyện của hàng ngàn con người, của những thành viên Ban điều hành Tủ sách Nhân ái, Ngôi nhà Trí tuệ, của những tình nguyện viên, của các thầy cô giáo, của các vị lãnh đạo địa phương và hàng ngàn các nhà nhân ái, những nhà hảo tâm ở khắp mọi miền đất nước và thậm chí có nhiều nhà nhân ái ở nước ngoài cùng viết nên câu chuyện này, cùng đóng góp vào sự thành công ban đầu, nếu có thể nói như vậy, của hai chương trình này: Tủ sách Nhân ái và Ngôi nhà Trí tuệ.

Công việc của chúng tôi là nỗ lực hết sức để “giữ quê” mình, không những ở quê mình và còn ở những làng quê khác như là những vùng quê nghèo như Si Ma Cai của anh Châu, rút ngắn khoảng cách về tri thức giữa làng quê và thành thị. Tất cả chúng ta đều biết rằng khoảng cách đó khá lớn, nếu chúng ta không kéo nó lại thì sẽ ngày càng xa hơn, không chỉ về mặt kinh tế, văn hóa, giải trí mà hơn thế là về mặt tri thức, trí tuệ. Tôi là người sinh ra ở một miền quê nghèo, một xã nghèo ở Thanh Tiên, Thanh Chương, Nghệ An, rất gần một nghĩa địa, một nghĩa địa vô cùng dài. Hồi nhỏ tôi sống ở quê mặc dù không quá nghèo, khổ như anh Châu, nhưng cũng đã trải qua một thời thơ ấu rất vất vả, suốt ngày ruộng đồng, quanh năm đi mót, bốn mùa đi mót, sách vở là một chuyện xa xỉ. Tôi nhớ rất rõ rằng, suốt những năm cấp 1, cấp 2, tôi chỉ được đọc một cuốn sách duy nhất ngoài SGK, đó là truyện ngụ ngôn Ê-sốp “Rùa và Thỏ”. Tôi không biết tại sao, nhân duyên nào mà ông bố tôi, ông đi đâu đó một buổi chiều về, ông mua tập sách và tặng tôi, tôi đã trùm kín chăn lại để đọc quyển sách đó, không muốn cho người khác biết. Nó quý đến mức như vậy. Quyển sách duy nhất tôi đọc và nhớ mãi. Sau này khi lớn lên, học đại học, ra trường đi làm, có điều kiện về kinh tế, có thời gian hơn để mua sách về đọc, tôi rất đam mê đọc sách, nhưng có một điều tôi rất buồn đó là tôi bị hẫng… Tôi không bao giờ còn có thể đọc những quyển sách thiếu nhi, dù là những tác phẩm cực kỳ nổi tiếng, những tác phẩm kinh điển được mọi người giới thiệu mà tôi không thể đọc được bởi vì đã qua cái tuổi đó rồi, tôi không đọc sách thiếu nhi được. Và sau này việc chọn sách thiếu nhi, tôi phải nhờ các thầy cô, các chuyên gia, tôi chịu. Tôi chỉ có thể chọn những sách tặng cho người lớn vì tôi bị hẫng, bị mất đi một quãng tuổi thơ không được đọc sách. Và tôi nghĩ không chỉ chuyện đọc sách, mà còn nhiều câu chuyện giáo dục khác, nếu ở vào cái tuổi của con người mà chúng ta không được học, không được trải nghiệm, không được làm thì lớn lên chúng ta mất cơ hội.

Có ba điều khi tôi sống ở quê, sau mười mấy năm đi học, đi làm ở thành phố tôi vấn đau đáu về quê, thường xuyên về quê, hai mươi mấy năm qua năm nào tôi cũng về tết hoặc hè, thăm hàng trăm gia đình họ hàng, bạn bè. Tôi thấy một điều rằng, càng ngày kinh tế có vẻ phát triển, bớt nghèo đi, bớt đói đi nhưng rõ ràng có 3 câu chuyện tôi để ý về giáo dục.

• Thứ nhất: sách rất thiếu, sách vắng mặt trong các gia đình, trong các trường học chỉ có một số bộ sách dày cộp không phù hợp cho thiếu nhi, nhiều tờ báo địa phương. Thư viện hầu như không có sách hay ngoài SGK. Nhiều lớp học có đặt tủ sách nhưng cũng rất ít sách.
• Thứ hai: ở quê rất buồn là ngày tết, ngày nghỉ trẻ em không biết đi chơi đâu cả, không có một không gian chơi chung, không gian để mà trao đổi học thuật với nhau, cả người lớn lẫn trẻ em. Độ tương tác giữa người với người có vẻ càng giãn ra.
• Thứ 3: thiệt thòi về học ngoại ngữ. Khi lớn lên đi học, đi làm ở thành phố tôi nhận ra: à, ở thành phố có nhiều cơ hội để học ngoại ngữ tốt hơn nhiều so với ở nông thôn.

Đó là những điều tôi luôn đau đáu, không chỉ ở quê mình, mà còn nhiều vùng quê khác, thậm chí như ở Hà Giang, các huyện miền núi Nghệ An 100% học sinh là đồng bào dân tộc thiểu số, tôi nghĩ là còn khó khăn hơn rất nhiều. Tôi muốn làm một điều gì đó cho quê hương. Đó là những hạt giống đầu tiên mà sau này sẽ nảy mầm trở thành Tủ sách Nhân ái và Ngôi nhà Trí tuệ bây giờ mọi người đang thấy.

Tủ sách Nhân ái và Ngôi nhà Trí tuệ là hai dự án hoạt động độc lập nhau, hỗ trợ lẫn nhau, Ban điều hành khác nhau, đều là những dự án hoạt động nhân ái trong lĩnh vực giáo dục. Tủ sách Nhân ái làm rộng hơn. Ngôi nhà trí tuệ đi sâu hơn. Trong mỗi Ngôi nhà Trí tuệ có những Tủ sách Nhân ái, trong những Tủ sách Nhân ái có những kho tàng trí tuệ. Trong từ điển, tôi thích nhất 3 từ là “TỰ DO”, “TRÍ TUỆ” và “NHÂN ÁI”. Đặc biệt hai từ “Trí tuệ” và “Nhân ái” cứ quấn quyện lẫn nhau, như là đôi cánh cho mỗi người vươn lên. Tủ sách Nhân ái với phương châm là “Trao cho trẻ một cuốn sách là bạn đã thay đổi thế giới, thậm chí thay đổi cả vũ trụ (Neil de Grasse Tyson). Với phương châm hoạt động như vậy, sau gần 3 năm, chúng tôi đã huy động và trao tặng hơn 40 vạn cuốn sách, tương ứng 7000 tủ sách và thư viện tới 53 tỉnh thành, 111 huyện thị, đặc biệt ưu tiên cho các vùng núi, vùng sâu vùng xa, không chỉ tới nhà trường mà còn tới rất nhiều nhà khác như nhà chùa, nhà thờ, nhà văn hóa thôn xóm bản làng, nhà thương, nhà tù… Mỗi lần đi trao tặng sách như vậy, chúng tôi thấy rất nhiều những hình ảnh hàng trăm em học sinh ùa lại, mở những thùng sách mới tinh ra, cầm những cuốn sách mới lên các em ngửi, các em xuýt xoa, vuốt ve cuốn sách, úp vào mặt mà ngửi như là một vật gì rất quý giá thì anh em chúng tôi đều vô cùng cảm động, những ký ức về tuổi thơ trùm chăn đọc sách, giấu không cho người khác thấy lại có dịp trỗi dậy, ùa về. Tất cả điều đó đã trở thành động lực để chúng tôi gieo những con chữ khắp các vùng quê.

Như vậy, vấn đề thiếu sách về cơ bản được giải quyết. Chúng tôi tin rằng trong vài năm nữa, rất nhiều vùng quê sẽ được chúng tôi phủ sách, tới 63 tỉnh thành của cả nước. Nhưng vấn đề sân chơi cho trẻ thì sao? Rất buồn là ngày tết, ngày nghỉ các em chỉ lo học, các em không còn phải làm việc đồng áng nhiều như chúng tôi ngày xưa, các em chỉ phải học là chủ yếu thôi. Sau những giờ học bài là iphone, ipad, game online,… Nhưng ở các Ngôi nhà Trí tuệ thì khác.

Ngôi nhà Trí tuệ là gì? Là những không gian để cho mọi người có thể đến đó để chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm, chia sẻ sự hiểu biết với nhau một cách nhanh nhất, trực tiếp. Các em tới đó để học, nhưng không có bằng cấp, không vì điểm số, không có thưởng phạt gì hết mà là nơi học vì tình yêu tri thức, vì lòng đam mê hiểu biết, vì tình yêu vẻ đẹp của trí tuệ. Ngôi nhà Trí tuệ thực sự là một ngôi nhà chung cho tất cả mọi người. Ngôi nhà Trí tuệ đầu tiên được hình thành trên ngôi nhà cũ của bố mẹ tôi, một ngôi nhà khá đẹp, cổ xưa và một khu vườn rộng khoảng hai sào mà đã bị bỏ hoang sao 4 năm mẹ tôi mất. (Mẹ tôi là giáo viên. Sau đó gia đình chúng tôi chuyển vào Sài Gòn.) Tại đây, có một thư viện rất lớn, nhiều ngàn cuốn sách, để khắp mọi nơi. Một thư viện rất đẹp, không chỉ là sách cho các em thiếu nhi mà sách cho tất cả mọi lứa tuổi, sách cho nông nghiệp hữu cơ, sách chăn nuôi, làm sao nuôi gà, nuôi thỏ, nuôi heo cho hiệu quả, làm sao để trồng trọt, để trừ sâu an toàn và tạo ra thực phẩm sạch. Rất nhiều loại sách từ kinh tế, quản trị, tâm lý, triết học, tôn giáo, Phật giáo, Ấn độ giáo, Do thái giáo,… đủ hết, ai có thắc mắc về vấn đề gì đều có thể đến đó để mượn sách để tìm hiểu, hoàn toàn miễn phí, mở cửa quanh năm suốt tháng. Đó là modul đầu tiên.

Thứ hai ở Ngôi nhà Trí tuệ là những lớp học hoàn toàn miễn phí. Chúng tôi gọi đó là những câu lạc bộ, nơi các em đến đó để học với các  thầy cô, các em có thể hỏi thoải mái tất cả những gì mà các em thắc mắc ở trường, ở nhà mà không dám hỏi thầy cô, bố mẹ. Những điều đó các em đều có thể được giải đáp bởi các thầy cô ở Ngôi nhà Trí tuệ rất nhân ái. Thời gian rảnh còn lại, các thầy cô sẽ dạy cho các em những thứ mà mình nghĩ rằng nó phù hợp và hữu ích cho các em, chỉ để giúp các em có hiểu biết đúng đắn hơn, không phải vì điểm số. Chúng tôi tập trung nhiều nhất cho môn Tiếng Anh, lịch sử và một số môn khác. Với môn tiếng Anh, chúng tôi mời các giáo viên nước ngoài tới dạy cho các em để gieo trong các em những trải nghiệm đầu tiên về việc nghe tiếng Anh, nghe giọng nước ngoài, giọng bản ngữ nó là thế nào, chứ không phải học tiếng Anh như 20 năm qua chúng ta đã học, không thể nói được, không thể nghe được, rất buồn. Đó là modul thứ hai.

Thứ ba, chúng tôi mở những lớp về kỹ năng sống, học làm người mà ở nông thôn chưa hề có, thậm chí ở thành thị cũng chưa nhiều. Chẳng hạn, làm sao để quản lý tiền bạc, làm sao để biết mình có năng lực gì giỏi nhất, nên tập trung học cái gì, mình thiên về giỏi toán thì đừng cố học văn, mình thiên về giỏi văn thì đừng cố học các môn không liên quan; làm sao để biết ơn người khác, làm sao để thể hiện lòng biết ơn tới bố mẹ, tới thầy cô,… Rất nhiều kỹ năng sống, tôi không thể kể hết ở đây được. Đó là modul thứ 3 của Ngôi nhà Trí tuệ.

Thứ tư, Ngôi nhà Trí tuệ đúng nghĩa là ngôi nhà chung cho tất cả những con người xuất thân từ quê hương đó, hoặc các quê hương khác, họ ra đi, lập nghiệp, thành công ở thành phố rồi, những doanh nhân, những trí thức, những học giả, những nhà báo, nhà văn,… họ về trở lại quê, vào những ngày tết, ngày nghỉ, ngày hè,… Chúng tôi có một lượng khán giả hàng trăm người các em học sinh và các bậc phụ huynh để cho những người con xa quê thành đạt trở về chia sẻ những trải nghiệm sống của mình, những thành công, thất bại của mình bao nhiêu năm qua ở thành phố, làm sao để những người khác tránh những vấp ngã đó. Đó là modul thứ 4.

Modul thứ 5, một modul tôi vô cùng mê thích từ ngày xưa đến giờ. Ngôi nhà Trí tuệ là một khách sạn sinh thái mini. Chúng tôi đã trang bị đủ hết mọi thứ, từ giường chiếu, bếp núc, từng cái ly, cái chén, đôi đũa ăn cơm… để sẵn sàng đón tiếp bất cứ một vị khách nào từ bất cứ quốc gia nào tới. Đã có rất nhiều những Diễn giả, Kỷ lục gia trí nhớ thế giới đã về Ngôi nhà Trí tuệ, không chỉ một lần mà nhiều lần để giảng cho các em nghe nhiều câu chuyện. Họ ở đó tự nấu ăn, giặt giũ, sáng đi chợ Giăng, ra sông Giăng, vào núi, leo núi, chiều rảnh dạy các em về tiếng Anh, thiên văn học,…và rất nhiều thứ thuộc về sở trường của họ. Buổi tối, ngồi bên ấm nước chè xanh, trò chuyện với dân làng, trao đổi ở Anh có gì, Tây Ban Nha thì có gì,… Những người dân lại chia sẻ những câu chuyện ở quê mình cho các vị khách từ xa về. Hai bên trao đổi giao lưu văn hóa với nhau, trao đổi về cách dạy con ở các quốc gia khác nhau thế nào, người dịch chính là các em học sinh và các thầy cô, những tình nguyện viên ngay tại xã đó. Đó là modul thứ 5.

Như vậy cũng nhiều rồi. Còn rất nhiều modul hấp dẫn nhưng tôi kể hết thì không đủ thời gian. Sau hơn một năm hoạt động thì chúng tôi đã xây dựng được 7 Ngôi nhà Trí tuệ, 1 NNTT tại Thanh Chương, 5 NNTT tại Yên Thành và 1 NNTT ở Đức Thọ. Và có hàng chục ngôi nhà khác chúng tôi đang chuẩn bị, có thể sẽ ra đời trong năm nay hoặc năm sau, được các địa phương đón nhận rất tuyệt vời. Đặc biệt như ở huyện Yên Thành, địa phương đã mời Hội Khuyến học và quỹ Ươm mầm tài năng góp tiền góp bạc vào để vận hành thêm nhiều Ngôi nhà Trí tuệ ngay tại các nhà văn hóa xóm làng. Đó chính là những nơi tập trung nguồn trí tuệ của mọi nơi về đó để mọi người cùng nhau học tập.

Sau ba năm hoạt động, cả hai chương trình: Tủ sách Nhân ái trao tặng được hơn 40 vạn cuốn sách, Ngôi nhà Trí tuệ  xây dựng được 7 ngôi nhà. Đó là những điều rất khích lệ. Chúng tôi luôn nghĩ rằng đây là những cuộc chạy đua tiếp sức, mỗi anh em chúng tôi đều có ít nhất một doanh nghiệp riêng, một công việc riêng. Chúng tôi luôn động viên nhau rằng Ngôi nhà Trí tuệ và Tủ sách Nhân ái chỉ là một cuộc chơi. Sau một thời gian, khi người này mệt có thể nghỉ, sẽ mời những người khác tiếp sức để hành trình được tiếp nối mãi. Rất nhiều nhà nhân ái đã đồng hành cùng chúng tôi trong cuộc chạy này, người ngày mệt, người khác tiếp sức, không có gì nặng nề hay ràng buộc.

Hôm nay, tại sân khấu này tôi cũng không đơn độc, luôn có các anh em, bạn bè, là thành viên trong Ngôi nhà Trí tuệ và Tủ sách Nhân ái đến đây chứ không phải mình tôi.

• Thứ nhất là anh Phan Đăng Chương, Giám đốc điều hành Tủ sách Nhân ái, đồng thời chủ trì các hoạt động Ngôi nhà Trí tuệ ở Yên Thành, Nghệ An.
• Anh Đoàn Tử Hoan là người chủ trì toàn bộ các hoạt động Ngôi nhà Trí tuệ ở Đức Thọ, Hà Tĩnh.
• Cô Ngô Diệu Thúy, vừa là giảng viên cơ hữu môn Kỹ năng sống, vừa phụ trách điều phối chung và còn nhiều anh em khác ở trong hội trường cũng như đang xem truyền hình không thể tham dự hôm nay.

Để kết thúc phần chia sẻ, tôi xin kể một câu chuyện rất cảm động. Tôi nhận được hàng trăm bức thư từ các em học sinh, các thầy cô giáo, phản hồi rất tốt về hoạt động của Tủ sách Nhân ái và Ngôi nhà Trí tuệ. “Ồ, tôi thấy sách của anh quá hay, tôi muốn ôm về hết, nhưng giờ tôi phải mượn học trò. Từ thuở cha sinh mẹ đẻ tới giờ, chưa bao giờ tôi được thấy một cuốn sách hay như vậy cả”. Đó là lời một giáo viên chia sẻ. Cô ấy còn đưa về cho bà ngoại đọc, chứ không chỉ mình đọc. Rồi có những em học sinh viết thư chia sẻ đại ý rằng: sau khi đọc sách của chương trình, em mới nhận ra rằng nếu mình học để cho bản thân mình, không phải vì thầy cô, không phải vì bố mẹ, ông bà hay vì những người khác, vì bằng cấp mà vì chính bản thân mình, vì sự hiểu biết của mình thì lớn lên chúng ta có thể làm chủ cuộc đời mình một cách đàng hoàng, không để bố mẹ phải lo, thầy cô phải lo và như vậy thì không ai có thể ăn hiếp được em cả. Câu nói rất hồn nhiên của em. “Và khi tất cả trẻ em trên toàn cõi Việt Nam cũng học với tâm thế như vậy thì chắc chắn rằng, không có một quốc gia nào, không có một dân tộc nào có thể ăn hiếp được dân tộc Việt Nam cả.”

Đó là câu chuyện nhỏ của chúng tôi.

Xin cảm ơn!

Nguồn: https://vtv.vn/video/cat-canh-17-8-2019-385946.htm